Το παιδικό ποδόσφαιρο που χαρακτηρίζεται σαν το αντικείμενο αυτών των ακαδημιών, χωρίζεται ανά ηλικίες, με βάση την βιολογική και προπονητική ηλικία των αθλητών.
Συνήθως, συναντούμε τις βαθμίδες 6-8 ετών, 8-10 ετών, 10-12 ετών, 12-14 ετών, 14-16 ετών. Ακολουθούνται διάφορα στάδια στα προγράμματα διδασκαλίας, που εμπλουτίζονται με γνώσεις Πρώτων βοηθειών αλλά και με ενημέρωση των παιδιών σχετικά με τη διατροφή τους. Τονίζεται ότι σε αυτές τις διδασκαλίες, τα ερεθίσματα περνούν στα παιδιά μέσω διαφόρων προπονητικών μεθόδων, προοδευτικά, από το απλό στο σύνθετο και από το αργό στο γρήγορο, με την σωστή εκμάθηση των δεξιοτήτων και πολλές επαναλήψεις.
Κυριαρχεί βέβαια το παιχνίδι και μέσα από αυτό, διδάσκονται όλες οι δεξιότητες για να γίνεται πιο εύκολα αποδεκτό από τα παιδιά. Στις πρώτες αυτές βαθμίδες, δίνουμε το μήνυμα στα παιδιά ότι επικροτούμε την προσπάθεια και την συμμετοχή στις ασκήσεις και τα παιχνίδια, ζητούμε να ευχαριστηθούν το παιχνίδι και να πάρουν πρωτοβουλίες ενώ υποβαθμίζουμε τη σημασία του αποτελέσματος του αγώνα, που σε αυτό το σημείο δεν μας ενδιαφέρει καθόλου.
Επομένως, αρχίζοντας από την ηλικία των 6-9 ετών, ο προπονητής πρέπει να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτύξουν την “ψυχοκινητική ευφυΐα” τους, κάτι που θα γίνει μέσα από τα παιχνίδια τους και τις πολύπλευρες κινήσεις που θα κάνουν.
Συγκεκριμένα, πρέπει να βοηθηθούν στο να αναπτύξουν την ισορροπία τους, να βελτιώσουν τον έλεγχο του σώματος, να βελτιώσουν τον έλεγχο ματιού- χεριού, ώστε προοδευτικά από έτος σε έτος, πρέπει να παρατηρείται βελτίωση όλων των παραγόντων της κινητικής κατάστασης: συγχρονισμός, ισορροπία, ταχύτητα, ευκινησία, ισχύς.
Πρέπει βέβαια να ληφθεί υπόψη ότι στο μεγάλο χρονικό διάστημα, που διαρκεί περίπου 8-10 έτη, τα παιδιά και οι έφηβοι διανύουν διάφορες “φάσεις ανάπτυξης και ωρίμανσης”, δηλαδή υφίστανται προοδευτικές αλλαγές και διαφοροποιήσεις στις σωματικές, ψυχοφυσικές και γνωστικές τους ικανότητες.
Αναπτυξιακές Φάσεις
- 1η σχολική περίοδος
Παιδική ηλικία 7 μέχρι 9 (10) ετών
- 2η σχολική περίοδος
Παιδική ηλικία 10 μέχρι 12 (13) ετών
- 1η φάση εφηβείας (προεφηβεία)
Προεφηβική ηλικία 12-14 (15) ετών
- 2η φάση εφηβείας (εφηβεία)
Εφηβική ηλικία 14-16 (17) ετών
Εφηβική Φάση (εφηβεία)
Εφηβική ηλικία 16 -18 (19) ετών
Διαχωρισμός των φάσεων ανάπτυξης και ωρίμανσης (όπως παρουσιάζεται στο “ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ” των Δράμπη, Κέλλη, Λιάπη, σελ.19)
Προχωρώντας, στα παιδιά ηλικίας από 8-9 χρονών μέχρι και τα 10-12, αρχίζουμε να καταπιανόμαστε πιο στενά με το καθαρά ποδοσφαιρικό μέρος της διδασκαλίας.
Το παιδί, στην ηλικία αυτή ολοκληρώνει τις διάφορες δραστηριότητες με τις οποίες ασχολείται. Παρουσιάζεται σημαντική βελτίωση στην αυτοσυγκέντρωση έτσι που να μας επιτρέπεται να χρησιμοποιήσουμε και ασκήσεις πιο σύνθετες (π.χ κοντρόλ και πάσα).
Ακόμη πρέπει να αναπτυχθούν και ορισμένες ψυχολογικές ικανότητες όπως η θέληση, η επιθετικότητα, η αφοσίωση, το ατομικό πνεύμα, το ομαδικό πνεύμα.
Επιπρόσθετα, από τακτικής άποψης το παιδί καλό είναι να αρχίσει να γνωρίσει τις αρχές της άμυνας, της επίθεσης, την ατομική τακτική, ενώ παράλληλα συνεχίζει να βελτιώνει την τεχνική του κατάρτιση μέσα από επαναλαμβανόμενες βασικές ασκήσεις και μέσα από το παιχνίδι.
Στα παιδιά που αγγίζουν το 12° έτος της ηλικίας τους, η τεχνική πρέπει να έχει προχωρημένη μορφή, με στόχο την επιδεξιότητα και κάτω από συνθήκες πίεσης.
Η προπόνηση τεχνικής πολλές φορές μπορεί να καταλαμβάνει και το 70% της προπόνησης.
Αναφορικά με τη φυσική κατάσταση, είναι καλό να υπάρχει μια πολύπλευρη ανάπτυξη που να αφορά την γενική προετοιμασία του οργανισμού, δίνοντας έμφαση στην δύναμη, την ευλυγισία και την αλτικότητα.
Τα παιδιά παρουσιάζουν σε αυτή την ηλικία πολύ μεγάλο βαθμό ανάπτυξης της αντοχής, αρκεί να τους δοθούν τα σωστά ερεθίσματα και τα ανάλογα μεγάλα διαλείμματα για ξεκούραση.
Ευνοείται ακόμη η απόκτηση δύναμης, μέσα από ασκήσεις με αντίσταση το βάρος του σώματος, αλλά και με ασκήσεις εδάφους όπως οι κάμψεις των αγκώνων, οι κυβιστήσεις, οι εκτέλεση κοιλιακών και ραχιαίων και η τάση προς κατακόρυφο.
Από το 10° έτος αρχίζει η προπόνηση ευλυγισίας. Παρατηρείται μεγάλη ελαστικότητα των μυών και των συνδέσμων, καθώς επίσης και της σπονδυλικής στήλης. Κατάλληλα είναι τα προγράμματα με ιατρικές μπάλες, διπλώσεις και στροφές σε μια παιγνιώδη μορφή. Κατά τους ειδικούς, αυτή η περίοδος θεωρείται η πιο σημαντική της παιδικής ηλικίας από πλευράς αφομοίωσης του αντικειμένου και ο προπονητής οφείλει να την εκμεταλλευτεί, δείχνοντας μεγάλη κατανόηση και υπομονή και ενασχόληση με τη ζωή των παιδιών και εκτός αθλητικού προγράμματος.
Όταν ασχολούμαστε με παιδιά ηλικίας 13-18 και βλέποντας την πρώτη φάση της εφηβείας (12-14), καταλαβαίνουμε ότι η ηλικία αυτή χαρακτηρίζεται από μεγάλες αλλαγές. Σε όλες τις ποδοσφαιρικά αναπτυγμένες χώρες διοργανώνονται ειδικά τουρνουά και πρωταθλήματα μέσω των ακαδημιών , με σκοπό την εισαγωγή του παιδιού στο κυρίως μέρος του αθλήματος του. Τα παιδιά παίζουν σε γήπεδα, μικρότερα των κανονικών διαστάσεων, όπου πλέον το κάθε τι που γίνεται έχει την σημασία του και τυγχάνει της απαραίτητης προσοχής.
Η δύναμη, η αντοχή και ταχύτητα αυξάνουν απότομα σε αυτή τη φάση, κάτι που πρέπει να προνοείται από τα προγράμματα της ακαδημίας, όπως και το γεγονός ότι η απότομη αύξηση του σώματος δεν ακολουθείται από την ανάλογη αύξηση του νευρικού ιστού, με αποτέλεσμα οι ικανότητες συναρμογής να μένουν πίσω.
Έτσι, στις ακαδημίες πρέπει να γίνεται προσεκτική και συστηματική δουλειά με αυτά τα παιδιά, μακριά από εκνευρισμούς και πάντα με μεγάλη υπομονή και κατανόηση όταν γίνονται λάθη.
Σε αυτές τις ηλικίες, το 90% της αναερόβιας ικανότητας παίρνεται σε μορφή παιχνιδιού και το 10% μέσα από φιλικά παιχνίδια, ενώ όσο αναφορά τη δύναμη, είναι καλό η προπόνηση της να εμπλουτίζεται με νέα στοιχεία και να μην είναι μονότονη. Συστηματική προπόνηση με βάρη αρχίζουν τα παιδιά μετά το 14° έτος της ηλικίας τους, με πρόσθετα βάρη όταν πλέον το μυϊκό τους σύστημα θα έχει ωριμάσει και με επιβάρυνση 40-50% της μέγιστης δύναμης.
Ανάμεσα στο 13 και 14 έτος της ηλικίας, η συχνότητα των κινήσεων φτάνει το μέγιστο και τότε είναι που οι πιο φημισμένες ακαδημίες του κόσμου ( e g. Ajax, Auxerre) εφαρμόζουν τα καλοδουλεμένα προγράμματα τους και αξιοποιούν τις μεταβολές αυτές στο έπακρο. Η ταχύτητα είναι το μεγάλο όπλο των μοντέρνων μεγάλων ομάδων και αυτό τυγχάνει μεγάλης προσοχής από τους προπονητές.
Μπαίνοντας στη δεύτερη φάση της εφηβείας, μέχρι και τα 16 χρόνια, παρατηρείται μια μεγάλη κινητικότητα των παιδιών που όμως δεν συνοδεύεται από τη συναρμοστικότητα και την χάρη στις κινήσεις των χεριών και των ποδιών τους. Αυτή η έλλειψη αρμονίας κατά τον DeLisi, οφείλεται στην αύξηση του μήκους των άκρων του σώματος.
Είναι επόμενο, αυτό να δημιουργεί προβλήματα στον προπονητή, όταν αυτός θέλει να διδάξει διάφορες τεχνικές ασκήσεις, οι οποίες απαιτούν ακρίβεια.
Στη δεύτερη εφηβεία, 14-16 ετών, οι κινήσεις των εφήβων αποκτούν πάλι αρμονία και η συνεργασία τους με τους μεγαλύτερους είναι ευκολότερη. Όπως φαίνεται και στον πιν.3.3, ο προπονητής μιας ακαδημίας πρέπει σε αυτή τη φάση να διατηρήσει τις συναρμοστικές ικανότητες των παιδιών, να συνεχίσει να δουλεύει στην τελειοποίηση των τεχνικών δεξιοτήτων, να διδάξει εκτενώς τη γενική και ειδική τακτική και να βελτιώσει με μεγάλη προσοχή τις φυσικές ικανότητες του ατόμου.
Αυτά, χωρίς να παραγνωρίσει τη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ατόμου, το οποίο ταλαιπωρείται αυτόν τον καιρό με πολλές συγκινησιακές αντιδράσεις, αφού καλείται να κάνει επιλογές και να πάρει αποφάσεις σε σπουδαία θέματα και είναι ηθικά, αντιμέτωπο με αποφάσεις, οι οποίες αφορούν το μέλλον του και θα έχουν αντίκτυπο στην ζωή του.
Πρώτη Φάση Εφηβείας (προεφηβική ηλικία 12-13, εφηβική ηλικία 14-16)
Οι κύριοι και επιμέρους προπονητικοί στόχοι κατά την πρώτη φάση της εφηβείας (“ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ”, Δραμπής, Κέλλης, Λιάπης, σελ.25)
Αυτή η περίοδος, της εφηβικής ηλικίας 16-18 ετών, είναι η πιο σημαντική για τη δεξιοτεχνία των βασικών αρετών του ποδοσφαίρου αφού είναι απαραίτητη για μεγάλες επιδόσεις στην παιδική και εφηβική ηλικία. Παρόλα αυτά, μεγάλες παραδοσιακά σχολές όπως η Γερμανία, η Βραζιλία, η Ισπανία, δε φαίνονται δυνατές σε αυτές τις ηλικίες αφού κοιτάζουν τους επιμέρους στόχους της κάθε ηλικίας και δεν αποβλέπουν στο να κερδίσουν βραβεία.
Αναπόφευκτα, η επιτυχία για αυτές τις χώρες έρχεται στο ανδρικό επίπεδο.
Ο έφηβος αποκτά μια αρμονία στις κινήσεις κι αυτό οφείλεται στην ήρεμη ανάπτυξη του νευρικού συστήματος. Ο προπονητής πρέπει να εκμεταλλευτεί τις άριστες προϋποθέσεις που υπάρχουν στον κινητικό τομέα. Η σχέση που υπάρχει σώματος με τα άκρα είναι τώρα αρμονική και η σκέψη του έφηβου γίνεται συνειδητή, αιτιολογική και θεωρητική.
Στην τεχνική, ο προπονητής αναλύει τα λάθη της τεχνικής του αγώνα και οι νέοι τα επαναλαμβάνουν στην πράξη με τον ορθό τρόπο, ώστε όλες οι τεχνικές δεξιότητες να γίνονται σε συνθήκες αγώνα.
Στην τακτική, απαιτείται πλέον η αποτελεσματική πίεση, τονίζεται η αυστηρή κάλυψη των αντιπάλων παικτών και επιτρέπεται το σκληρό παιχνίδι.
Η Φυσική Κατάσταση πρέπει στο τέλος της εφηβείας, να προσαρμόζεται με τους ενήλικες τόσο σε ένταση όσο και σε ποσότητα. Όλα τα στοιχεία πρέπει να δίδονται προσαρμοσμένα σε συνθήκες αγώνα.
Ουσιαστικά, οι στόχοι της προπόνησης των εφήβων, πρέπει να αφορούν την καθοδήγηση στο παιχνίδι, την γενική ικανότητα συντονισμού, τις ειδικές τεχνικές ικανότητες και τη γενική και ειδική φυσική κατάσταση.
ΟΑΣΠΕ