Τα σωματεία – σύλλογοι αποτελούν νομικά πρόσωπα προσωπικής βάσεως, αφού συνιστούν ενώσεις προσώπων για την επιδίωξη σκοπού μη κερδοσκοπικού.
Στην πράξη, η νομική μορφή του σωματείου χρησιμοποιείται για την επιδίωξη σκοπών πολιτιστικών (πολιτιστικοί σύλλογοι), αθλητικών, επιστημονικών, φιλανθρωπικών, επαγγελματικών κ.ο.κ. Για την ίδρυση σωματείου, απαιτείται η σύμπραξη τουλάχιστον 20 προσώπων (άρθρο 78 ΑΚ) και για την απόκτηση νομικής προσωπικότητας, είναι απαραίτητη η εγγραφή του σωματείου σε ειδικό δημόσιο βιβλίο που τηρείται στο αρμόδιο Πρωτοδικείο. Το σωματείο ιδρύεται ελεύθερα, χωρίς να εξαρτάται από άδεια κάποιας αρχής, όπως ρητά κατοχυρώνεται στο άρθρο 12 παρ. 1 του Συντάγματος, ενώ υπάρχει δυνατότητα να ιδρύονται περισσότερα από ένα και κάθε μέλος μπορεί να προσχωρεί ή να αποχωρεί ελεύθερα από αυτά (άρθρο 87 ΑΚ).
Για την ίδρυση του σωματείου, τα ιδρυτικά μέλη αυτού συντάσσουν την ιδρυτική πράξη, με την οποία τα πρόσωπα δηλώνουν τη βούλησή τους για τη σύσταση του σωματείου, τη λειτουργία του με συγκεκριμένο καταστατικό και την εκλογή προσωρινής διοίκησης, η οποία θα το εκπροσωπεί έως την αναγνώρισή του από το Δικαστήριο.
Για να είναι καθ’ όλα έγκυρη η ίδρυση του σωματείου, απαραίτητη είναι και η ύπαρξη καταστατικού, το οποίο αποτελεί το έγγραφο που περιλαμβάνει τους κανόνες οργάνωσης και λειτουργίας του υπό ίδρυση σωματείου. Σύμφωνα με το άρθρο 80 του Αστικού Κώδικα, στο Καταστατικό του σωματείου πρέπει να ορίζονται ρητώς:
- 1) ο σκοπός του σωματείου, που μπορεί να είναι οποιοσδήποτε μη κερδοσκοπικός σκοπός, αρκεί να είναι νόμιμος και σύμφωνος με τα χρηστά ήθη, η επωνυμία, το όνομα δηλαδή που θα χρησιμοποιεί το σωματείο προς τους τρίτους, καθώς και η έδρα του,
- 2) οι όροι εισόδου, αποχώρησης και αποβολής των μελών, καθώς και τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις αυτών. Ως μέλη του σωματείου χαρακτηρίζονται το σύνολο των φυσικών ή νομικών προσώπων που απαρτίζουν την ένωση προσώπων και έχουν δικαιοπρακτική ικανότητα και σύμφωνα με το άρθρο 89 ΑΚ έχουν ίσα δικαιώματα μεταξύ τους.
- 3) Οι πόροι του σωματείου, που είναι συνήθως οι εισφορές των μελών,
- 4) ο τρόπος δικαστικής και εξώδικης αντιπροσώπευσης του σωματείου, το οποίο εκπροσωπείται από ολιγομελές όργανο,
- 5) τα όργανα της διοίκησης του σωματείου, καθώς επίσης και οι όροι με τους οποίους καταρτίζεται και λειτουργεί η διοίκηση και παύονται τα όργανά της. Συνήθως τη διοίκηση του σωματείου αναλαμβάνει ολιγομελές όργανο (Διοικητικό Συμβούλιο – Εκτελεστική Επιτροπή – Διοικούσα Επιτροπή) το οποίο υλοποιεί τις αποφάσεις του ανώτατου οργάνου του σωματείου, που είναι η συνέλευση των μελών και ταυτόχρονα εκπροσωπεί το σωματείο στις σχέσεις του προς τους τρίτους. Το καταστατικό ορίζει τον τρόπο ανάδειξης του διοικητικού συμβουλίου και ειδικότερα τη θητεία του, τη διαδικασία εκλογής του κ.ο.κ.
- 6) οι όροι με τους οποίους συγκαλείται, συνεδριάζει και αποφασίζει η συνέλευση των μελών, που είναι το ανώτερο όργανο του σωματείου και έχει την γενική αποφασιστική αρμοδιότητα για κάθε θέμα του σωματείου,
- 7) οι όροι για την τροποποίηση του καταστατικού του σωματείου και
- 8) οι όροι για τη διάλυση του σωματείου.
Η ιδρυτική πράξη του σωματείου, μαζί με το καταστατικό λειτουργίας του, υπογράφονται από τα ιδρυτικά μέλη του σωματείου (απαιτείται τουλάχιστον ονοματεπώνυμο, διεύθυνση κατοικίας και υπογραφή αυτών) και μαζί με πίνακα μελών της προσωρινής διοίκησής του προσκομίζονται από τον εκάστοτε πληρεξούσιο δικηγόρο στο αρμόδιο Δικαστήριο (Ειρηνοδικείο), όπου θα πρέπει να υποβληθεί αίτηση, με την οποία τα μέλη της προσωρινής διοίκησης του υπό ίδρυση σωματείου ζητούν την κατά νόμο έγκριση του καταστατικού και αναγνώρισή του. Το Δικαστήριο είναι αρμόδιο μόνο για τη νομιμότητα ίδρυσης του σωματείου, ενώ παράλληλα μπορεί να αρνηθεί τη σύσταση του σωματείου, μόνο αν ο σκοπός του αντίκειται στα χρηστά ήθη και τη δημόσια τάξη.
Προκειμένου να προχωρήσει η διαδικασία της αναγνώρισης του σωματείου με την έκδοση διάταξης από το αρμόδιο Ειρηνοδικείο, είναι απαραίτητο να προσκομισθούν τα παρακάτω έγγραφα:
- 1) πρακτικό ίδρυσης με τις υπογραφές όλων των μελών (εις διπλούν),
- 2) δήλωση μελών προσωρινής Διοίκησης ότι δεν στερούνται τα πολιτικά τους δικαιώματα (εις διπλούν),
- 3) πίνακας μελών προσωρινής Διοίκησης (εις διπλούν) και
- 4) καταστατικό με υπογραφές από όλα τα μέλη (εις τριπλούν) μαζί με μια (1) φωτοτυπία.
- Όλα τα ανωτέρω έγγραφα πρέπει να είναι πρωτότυπα όσον αφορά τις υπογραφές τους.
Εφόσον η αίτηση για την ίδρυση του σωματείου γίνει δεκτή, με διαταγή του ο αρμόδιος Ειρηνοδίκης διατάσσει τη διενέργεια των κατά νόμο δημοσιεύσεων, σύμφωνα με το άρθρο 81 του Αστικού Κώδικα (συνήθως σε μία καθημερινή εφημερίδα της Περιφερειακής Ενότητας του τόπου της έδρας του σωματείου και στο Δελτίο Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Ταμείου Νομικών). Το καταστατικό του σωματείου επικυρώνεται από τον Ειρηνοδίκη και αφού κοινοποιηθεί στον Εισαγγελέα Πρωτοδικών, κατατίθεται στο αρχείο του Πρωτοδικείου του τόπου της έδρας του σωματείου, όπου αφού ελεγχθεί η τήρηση των κατά νόμο δημοσιεύσεων και κοινοποιήσεων, εγγράφεται στο βιβλίο σωματείων, λαμβάνοντας αριθμό συστάσεως, ο οποίος μαζί με το έτος ιδρύσεως, συνηθίζεται να αναγράφεται μαζί με την επωνυμία στη σφραγίδα του σωματείου.
Για να μπορέσει να λειτουργήσει το σωματείο μετά την αναγνώρισή του, είναι απαραίτητη η απόδοση ΑΦΜ από την αρμόδια Δ.Ο.Υ και η πραγματοποίηση έναρξης εργασιών, ενέργειες που θα πρέπει να λάβουν χώρα εντός τριάντα (30) ημερών από την αναγνώριση του σωματείου.
*Για περισσότερες πληροφορίες ή νομικές συμβουλές, μην διστάσετε να επικοινωνήσετε με τον ΟΑΣΠΕ
